«عادت نمی کنیم» به چه چیزی؟ و چه موضوعی؟/ اخلاقی بیگانه که وارد فضای سینمای ما شده است/ ورود دوباره موضوع خیانت به سینمای ایرانی!

گروه فرهنگی «سراج24»- هدیه تهرانی محمدرضا فروتن، ساره بیات و حمیدرضا آذرنگ بازیگران مطرحی هستند که شاید نامشان برای جذب مخاطب کفایت کند اما هنر سینما با نام ها حاصل نمی شود بلکه نیاز به خلاقیتی فراتر از انگاره های ستاره نمایی دارد و از این رو باید به سراغ مولفه های دیگری جدا از این موارد ظاهری رفت و اثر را در قالب نگارشی نیکو و موثر و اجرایی قابل و در خدمت روایت مورد پرداخت قرار داد. متاسفانه تصور اشتباه ابراهیم ابراهیمیان در فیلم «عادت نمی کنیم» را بسیاری از فیلمسازان دیگر هم انجام می دهند و تصور می نمایند صرف حضور بازیگران مطرح می تواند ضامن بقای یک اثر باشد و نمی دانند که بازیگران و همه عوامل و حتی کارگردان باید در خدمت روایت قرار بگیرند. از این رو دومین فیلم ساخته شده توسط جوان فیلمساز سینمای ایران؛ ابراهیم ابراهیمیان تنها نقطه اتکایش به نام ها است و نمی تواند ایده ساده اما عمیقی چون چگونه زندگی کردن در بستر جهان شهری را به خوبی روایت کند، از این رو شاهد قاب هایی بی هویت به لحاظ روایت پردازی می باشیم، چرا که نویسنده و فیلمساز در پیشبرد درام کاملا درجا می زند و حتی در میانه تماشاگر علاقمند به تماشای فیلم را بی رمق از دنبال کردن اثر می سازد.

فیلم «عادت نمی کنیم» بر پایه هیچ عنصر مشخصی به لحاظ مضمونی عمل نمی کند، در واقع فرم نامناسبی که برمی گزیند و بیان نامطلوبی که در پیش می گیرد، باعث این شده که ندانیم با چه نگاهی در اثر مواجه ایم و گنگ بودن اتفاقات ریشه های همراهی را از مخاطب خشک می سازد! از این رو مشخص نیست که فیلم در پی نقد خیانت است و یا نمایش گل درشت و شیفته واری از آن؟! درباره عادت است و عادت های نامطلوبی که در زندگی سدهایی اساسی ساخته و یا عادت های مناسبی که هر انسان باشرفی باید در پی آن باشد؟؛ اصلا فیلمی نقادانه است و یا شیفته در بیان موضوعاتی حساس که باید نگاه و نشانه های ملموس سازنده در آن حاکم باشد و موضع خود را در ایستادن در کنار یا مقابل سوژه اش بیان کند. چرا که متاسفانه مشکل بسیاری از فیلم ها در عدم وجود بیان و لحنی مشخص در ارائه اثر می باشد و به دلایل مختلف از جمله فقدان آگاهی در نزد فیلمساز شاهد مسیرهایی نامرتبط در اثر بوده و هستیم.

از سویی مساله خیانت و نمایش آن به شکلی داستانی در فیلم ها اگر دارای فهم و نگاه مشخصی در نزد فیلمساز نباشد نمی تواند همراه با ثمرات مطلوبی باشد و از این جهت شاهد نگاه هایی بیگانه و فرضیاتی گاه مسموم در عرصه سینما هستیم که نه تنها راهبر اخلاق اجتماعی نمی باشند بلکه اذهان را می توانند به سمت نگاه هایی مغایر با اصول تفکری نظامی اسلامی هدایت کنند. دیر زمانی نیست که تم خیانت به عنوان قالب آثار سینمایی تولید و اکران می شد و فیلمسازانی که نمی خواستند از قافله سینمای جهان به لحاظ موضوعاتی خط قرمزی دور بمانند! همگام با آثار بی حد و مرز اخلاقی غرب در همین دیار سعی کردند رنگی از خیانت را در قاب تصویر به عرصه آورند. سازندگانی که بودجه فعالیت شان در ایران اما روحشان در آن سوی مرزها و رو به قبله غرب! است و فیلمنامه هایی می نویسند و آثاری می سازند که هیچ رگه و ریشه ای با مردمان اصیل و معتقد ایران ندارد و از همین رو است که سال های بسیاری بوده که مخاطب ایرانی سعی کرده تا فاصله خود را با سالن های سینمایی حفظ کرده و از همنشینی با تصاویری غریبه با نگرش های اخلاقی دور باشد.

داستان یک خطی فیلم «عادت نمی ‌کنیم» درباره احمدرضا مقدم، استاد دانشگاه است که شک و تردیدهای همسرش مهتاب به ارتباط او با یکی از دانشجویانش، بسترساز رخدادهایی می شود. از این رو در ادامه آثاری چون «چهارشنبه سوری» اصغر فرهادی که در آن ها شک و خیانت غالب نگاه فکری بود، «عادت نمی کنیم» هم به دنبال ارائه عادت های دور و گم و غریب با احوال مردمان ما است؛ تمرکز به عادت هایی نامتعارف در زیست که در شکل متفاوت الف ها- اااآ- به جای «ع» در پوستر فیلم هم هویدا است. شاید تعابیر رفتاری رنگی وارونه در سینمای این دیار یافته و رنگ قرمزِ رابطه های مسموم از دیار غرب به شکلی عجیب و غریبانه وارد سینمایی شده که می خواست رنگی سپید از زیبایی و دانایی و اخلاق را نمایان سازد!